سنتز
برداشت آخر: جسارت کودک به لباس پادشاه
مرتضی نظری زاده کرمانی، فصلنامه طراح، شماره ۱۱، تابستان ۱۳۹۳ ، حرف اول ، صفحه ۳۵
داستان لباس پادشاه را به خاطر دارید؟، دو خیاط هنرمند برای پادشاه هیچ چیزی ندوختند و پس از چند ماه وقت گذرانی و دریافت پول بسیار زیاد به او گفتند که هر کس لباس شما را ندید نادان، بیشعور و بی عقل است، و در برخی روایت ها حرامزاده است، اصلاً خاصیت کارشان این بود که لباسی طراحی کرده و می سازند (می دوزند) که فقط عاقلان می بینند، و ستایش می کنند. اما کودکان همیشه بی ملاحظه اند، آنها از میان جمعیت ستایش گر فریاد می زنند:
اینکه چیزی تنش نیست.
فریادی که همیشه از بطن تاریخ بگوش می رسد. فریادی کوتاه، بدون مقدمه و بدون توضیح، با کلماتی ساده و بدون مصلحت اندیشی، فریاد ترسناک عریانی اندیشه ها، وگرنه از عریانی جسم که ترسی نیست، که بدن به برگ مویی یا برند نویی پوشیده می شود، اما عریانی ذهن تنها خطری است که می تواند هستی انسان را نابود کند. در بخش پایانی این مجموعه از مقالات با پیش فرض قرار دادن داستان لباس پادشاه تصمیم گرفتیم دست به یک ماجراجویی تحلیل گرانه بزنیم، دو پروژه را از دو شیوه مختلف معماری که به شدت در معماری معاصر ایران جریان دارند، مورد بررسی قرار دهیم. هر دو پروژه از معمارانی انتخاب شد که هر یک از سردمداران دو سبک مدرن و کلاسیک در دو دهه اخیر معماری ایران هستند. هر دو پروژه مربوط به دو ساختمان مسکونی است، هر دو پروژه در سالهای ابتدایی بهره برداری توسط جامعه معماری به عنوان بهترین پروژه مسکونی شناخته شده اند، هر دو پروژه از نظر منطقه، قیمت زمین و نوع کاربری مشابه هم و…
خلاصه اینکه مقدمات انجام کار آماده شد و با در نظر گرفتن موارد گفته شده در مقالههای قبلی سنتز، شروع به تحلیل کردیم، اما هر خط و هر اشتباهی را که برای این دو پروژه می شمردیم، تصاویر مشترکی از کارهای انجام شده توسط دفتر خودمان در ذهنمان روشن می شد، تا جایی که پس از حدود یک ماه و نزدیک شدن به نیمه راه فاز نوشتاری مقاله، با مرور نوشتهها به نتیجهای زشت و دردناک رسیدیم، نتیجهای که ما را مجبور کرد شروع به اصلاح و جرح و تعدیل تحلیلها کنیم، و آن جرح و تعدیل تا جایی ادامه یافت که تنها تیترهای فصل قبل باقی ماند و نوشته ها جای خود را به خطوطی که اکنون می خوانید دادند، حالا تنها یک سئوال باقی می ماند:
چرا باید نتیجه یک ماه کار در یک روند فرسایشی و با ناراحتی از بین رود؟
جواب این سئوال در یک عادت عجیب است، عادت فراموشی خودمان و نگاه دقیق و منتقدانه به دیگران، اینکه ما همیشه حرفهای خود را برای دیگران می دانیم و لزومی برای تعهد به حرفهای خود نمی بینیم. یعنی ما حتی به خودمان هم گوش نمی دهیم. حالا برای یافتن پاسخ به سئوال بالا موارد فصل قبل (یعنی توصیه ما به دیگران) را یکبار مرور می کنیم.
- پیش و بیش از هر چیز فکر کنیم
- خداحافظی با من
- به انتظارمان خیانت شد؟
- آماتوریسم
- که چی؟
- سبکِ بی سَبکی
- نگاه به آنچه کرده ایم
- حقیقت به شیوه راسل
- فاز صفر (برای شروع از خودمان آغاز کنیم)
فاز صفر بیانگر مسیری است که اگر طی نشود، راه به جایی نمی بریم، بهبود آنچه خود ارائه می دهیم؛ و اصلاح آنچه فکر می کنیم اشتباه است، این مسیری دشوار برای پیمودن است، و آرشیتکت برخلاف طبع لطیفش در این راه باید آماده مبارزه باشد.
در پایان برای جمع بندی جریان امروز معماری تنها به یک فریاد بلند و تاریخی بسنده می کنیم:
اینکه چیزی تنش نیست.